Borderline in de praktijk
Misschien heb je het zelf al eens ervaren. Je gaat bij iemand gezellig op bezoek en wordt er hartelijk ontvangen. Zo, denk je, daar was ik welkom! Je gaat nog eens terug en van de gezellige sfeer destijds is niets meer te merken. Je wordt genegeerd, er wordt wantrouwend naar je gekeken, je snapt er niets van.
Niets maar dan ook niets is te vergelijken met het vorige bezoek. Dat kan uiteraard een keer gebeuren.
Hij of zij had een slecht humeur op het moment dat jij kwam. Komt dit vaker voor? Dan zou er weleens wat meer aan de hand kunnen zijn dan een slecht humeur.
Of je ervaart het volgende:
Je bent vriend aan huis en komt al jaren over de vloer om met van alles en nog wat te helpen. Je wordt op handen gedragen, maar ineens slaat de sfeer om en je wordt letterlijk buiten gezet en er worden zelfs beschuldigingen naar je geuit, die kant noch wal raken.
Heeft deze persoon je weer nodig dan word je weer opgetrommeld. Denk je dat je excuses en uitleg krijgt over dat gedrag? Vergeet het maar, niets van dat alles.
Is in bovenstaande praktijkgevallen wellicht sprake van borderline? Daarvoor moet je weten wat borderline is en dit vreemde gedrag moet vaker voorkomen zonder enige aanleiding.
Wat is borderline?
Borderline is een psychische stoornis. De diagnose wordt meestal door een psycholoog gesteld. Deze kan medicatie voorschrijven, maar er kan ook voor psycho-educatie of psychotherapie (of een combinatie) worden gekozen. Door de complexiteit van een stoornis als borderline is het niet eenvoudig vast te stellen wat de beste aanpak is.
Borderline is een grillige stoornis voor de patiënt zelf, maar ook voor zijn of haar omgeving. Een tijd van vreugde en plezier kan zomaar omslaan in een heel droevige of verdrietige periode. Een aanleiding voor die omslag is er in de meeste gevallen niet. Deze wisselende stemming, die niemand voelt aankomen, is moeilijk om mee te leven.
Het leven van iemand met de diagnose borderline is onvoorspelbaar. De ene keer word je hartelijk ontvangen en er wordt zelfs overdreven aardig met je omgegaan, een andere keer wordt je de deur gewezen zonder dat je daar een verklaring voor hebt. Er kan ook agressief worden gereageerd door iemand met borderline.
De mensen die dichtbij de persoon met borderline staan hebben het zwaar, heel zwaar. Men wil de relatie niet beëindigen, omdat er ook fijne periodes samen zijn. En soms ook omdat medelijden meespeelt. Je ziet je partner met borderline lijden aan het leven en kunt niet helpen.
Deze partner zal je alles voor de voeten gooien, uit onmacht omdat het leven zo zwaar is. Je zult overal van beschuldigd worden uit onzekerheid, jaloezie en uit angst om in steek gelaten te worden. Iemand met borderline is zeer kwetsbaar en kan gemakkelijk misbruikt worden op diverse gebieden.
Het kan voor zijn of haar omgeving op een bepaald moment te veel worden, het geduld en het begrip raken op. Ook het manipulatieve gedrag kan de partner flink dwars zitten. Het advies voor een partner van iemand met borderline is zoek ook voor jezelf hulp om te praten en je hart te luchten.
De kenmerken voor borderline zijn onder andere:
- impulsief gedrag
- manipulatief gedrag
- verlatingsangst
- verslaving, dat kan een eetverslaving zijn, maar ook verslaafd zijn aan seks, drank, drugs, koopverslaving
- het opzoeken van spanning door een relatie buiten de eigen relatie aan te gaan bijvoorbeeld
- woedeaanvallen die nergens op zijn gebaseerd en die ook niets oplossen, zelfs vechten komt voor
- overdreven aardig zijn en na enkele minuten verandert de sfeer in een niet uit te leggen woede, boosheid en afwijzing van de persoon die bij hem of haar is, om deze weer terug te fluiten als hij of zij nodig is (manipulatief gedrag)
- eenzaamheid, zich niet begrepen voelen, een leegte van binnen voelen
- wanen kunnen voorkomen
- dissociatie, buiten zichzelf treden omdat het leven te zwaar is, dit is voor de omgeving een angstige gewaarwording, zeker voor kinderen die dit meemaken met een van de ouders
- mensen aantrekken en afstoten
- zichzelf verwonden of beschadigen om de pijn van haar of zijn zware leven even niet te hoeven voelen
- denken aan zelfdoding en ook pogingen daartoe doen
- wantrouwend zijn naar anderen, ook naar de hulpverlening
Iemand met borderline wil dat zijn of haar behoefte meteen wordt bevredigd. Wat er in hem of haar opkomt en goed voelt moet meteen gebeuren. Daarom ook is deze persoon zeer kwetsbaar voor mensen die daar misbruik van willen maken.
Leven met partner met diagnose borderline
Het leven met een partner die de diagnose borderline heeft gekregen is zwaar, erg zwaar, uiteraard afhankelijk van de ernst van de stoornis. Het is een moeilijk en zwaar leven voor alle partijen zeker ook als er kinderen bij zijn betrokken.
Het gezin is dan vaak bekend bij Jeugdzorg en met regelmaat komt er een hulpverlener kijken hoe het gaat met het hele gezin. De partner staat vaak met lege handen als hij of zij de borderliner wil helpen. De hulp wordt niet aanvaard of met enig wantrouwen bekeken, of de partner moet alles doen wat de borderliner aangeeft om geen ruzie te krijgen.
Gaat de borderliner met enige regelmaat voor een gesprek naar de psychiater dan weet de partner vaak niets over de inhoud van het gesprek. De borderliner kan zeggen wat hij of zij wil tegen een psychiater en de partner in een zwart daglicht zetten.
Uiteraard weet de psychiater dat hij of zij met een patiënt te maken heeft, maar de borderliner heeft het recht om alleen op gesprek te komen zonder de partner. De partner krijgt vaak elke dag opnieuw te maken met de stemmingswisselingen en moet daar zijn of haar weg in zien te vinden.
Deze persoon heeft een klankbord nodig. Zijn er hulpverleners in huis, wellicht mede voor de kinderen, dan kan hij of zij daar een luisterend oor vinden. Een oplossing kan er echter niet zo eenvoudig worden geboden. Er kunnen wel handvatten worden aangereikt hoe om te gaan met de gedragingen van de psychisch zieke partner.
Welke hulp voor borderline?
Hulp voor de patiënt zelf en hulp voor het gezin zijn belangrijk om het leven voor alle betrokkenen wat draaglijker te maken. Deze hulp kan bestaan uit psycho-educatie, psychotherapie, maar er kan ook medicatie worden ingezet.
De mate waarin de persoon last heeft van de stoornis bepaalt welke hulp er wordt ingezet. Mensen die hulp verlenen aan een persoon met borderline moeten zelf stevig in hun schoenen staan.
Zij dienen een klankbord te hebben en met collega’s of hun meerdere kunnen praten, want ook zij zullen rare zaken tegenkomen, zoals een agressieve bejegening, wantrouwen, beschuldigingen naar hun hoofd krijgen enz.